Ten tekst został zaktualizowany w dniu 8 kwietnia 2020 roku ze względu na obniżkę stóp procentowych przez Radę Polityki Pieniężnej. Dopisane fragmenty są zaznaczone w tekście na zielono.
Początek roku przyniósł ważne zmiany w kontekście liczenia odsetek. Adresatem tych zmian są przede wszystkim przedsiębiorcy. W relacjach, w których występują konsumenci wysokość odsetek pozostaje bez zmian. W dzisiejszym wpisie poznasz odsetki ustawowe w 2020 roku, a także dowiesz się czego jeszcze, oprócz odsetek, możesz żądać.
Ten wpis to uzupełnienie tematu odsetek w ramach cyklu „Terminy prawne, które warto znać”. Zachęcam do zapoznania się z pozostałym częściami cyklu. Pierwszą część poświęciłam postanowieniom umownym, które regulują kwestie finansowe między stronami. W drugiej części piszę o kwestiach związanych z zakończeniem umowy.
Jakich odsetek możesz żądać?
To jakich odsetek możesz żądać zależy od ich funkcji. Obecnie możliwe są trzy rodzaje odsetek:
- kapitałowe
- ustawowe za opóźnienie
- ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych
Odsetki kapitałowe stanowią swoiste wynagrodzenie za korzystanie z cudzego kapitału. Dlatego, co do zasady, wynikają bezpośrednio z zawartej umowy. Przykładowo zawarłeś umowę pożyczki oprocentowaną 8% w skali roku. Co oznacza, że oprócz kapitału, który pożyczyłeś uzyskasz również dodatkowe wynagrodzenie w wysokości 8% w skali roku od wartości pożyczonego kapitału.
Odsetki za opóźnienie to swoista „kara” za brak spełnienia świadczenia w terminie. Możesz ich żądać zarówno, gdy wynikają z umowy, jak również gdy nie zostały wprost uregulowane w umowie. Kluczowe jest, że świadczenie, które miało zostać zrealizowane nie zostało wykonane w terminie lub po wezwaniu do jego spełnienia. Przykładowo Twój klient będący konsumentem miał zapłacić zgodnie z umową w terminie 14-dni. Nie zapłacił, więc jesteś uprawniony do naliczania odsetek za opóźnienie. Co istotne, te odsetki stosuje się w relacji konsument-konsument, a także przedsiębiorca-konsument.
Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych zostały uregulowane w ustawie o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (wcześniej ta ustawa nosiła nazwę o terminach zapłaty w transakcjach handlowych). Podobnie jak w przypadku odsetek za opóźnienie, aby je naliczać nie musisz mieć tego zapisanego w umowie. Co ważne, te odsetki stosuje się między przedsiębiorcami w czynnościach prawnych wskazanych w ustawie.
W jakiej wysokości możesz żądać odsetek?
Wysokość odsetek zależy od ich rodzaju i jest ustalana w oparciu o stopę referencyjną Narodowego Banku Polskiego. Dlatego w zależności o wysokości stopy referencyjnej NBP wysokość odsetek ustawowych może się zmieniać. Jeżeli chcesz się dowiedzieć co się składa na ich wysokość, sprawdź wpis poświęcony w całości odsetkom ustawowym.
Odsetki kapitałowe oraz odsetki ustawowe za opóźnienie uregulowane są w kodeksie cywilnym. Kodeks określa również wysokość maksymalnych odsetek. Z tego względu, w przypadku odsetek kapitałowych, jak również za opóźnienie nie możesz żądać odsetek, które przekraczają wysokość odsetek maksymalnych.
Wysokość tych odsetek wynosi:
- odsetki kapitałowe w okresie od 05.03.2015 do 17.03.2020 5%, a maksymalnie 10%, natomiast od 18.03.2020 4,5%, a maksymalne 9%
- odsetki ustawowe za opóźnienie w okresie od 05.03.2015 do 17.03.2020 7 %, a maksymalnie 14%, natomiast od 18.03.2020 6,5%, a maksymalne 13%
Drugą kategorie odsetek stanowią odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych. Jak sama nazwa wskazuje mają one zastosowanie do transakcji handlowych wyłącznie między przedsiębiorcami. Jeszcze w zeszłym roku ich wysokość była jednolita i wynosiły 9,5% w skali roku. Od 1 stycznia 2020 roku wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych zależna jest od podmiotu, będącego dłużnikiem. Jeżeli dłużnikiem jest publiczny podmiot leczniczy, to wynoszą 9,5% w skali roku (od 18 marca 2020 roku 9% w skali roku), natomiast gdy dłużnikiem jest inny podmiot, to wynoszą 11,5% w skali roku (od 18 marca 2020 roku 11% w skali roku).
Czego jeszcze możesz żądać jeżeli Twój kontrahent nie płaci?
Od 1 stycznia 2020 roku oprócz odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych można również żądać rekompensaty za odzyskanie należności w wysokości zależnej od dochodzonej należności. Wysokość rekompensaty wynosi:
- 40 euro, gdy Twoje świadczenie nie przekracza 5.000,00 zł
- 70 euro, gdy Twoje świadczenie przekracza 5.000,00 zł, ale nie przekracza 50.000,00 zł
- 100 euro, gdy Twoje świadczenie jest równe lub wyższe od 50.000,00 zł
Aby móc żądać rekompensaty nie musisz dodatkowo wzywać dłużnika do zapłaty. Co ważne, jeżeli Twoje koszty dochodzenia należności przewyższają kwotę rekompensaty, to możesz również dochodzić tych kosztów. Ważne jednak, aby ich wysokość była uzasadniona.
***
Podstawa prawna:
- art. 359, art. 481 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.);
- art. 7, 8 , 10 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych z dnia 8 marca 2013 roku (Dz.U. z 2013 r. poz. 403 ze zm.)