Czy umowa w formie ustnej jest ważna? Założę się, że przynajmniej raz w życiu przeszło Ci to przez myśl. Często słyszę od klientów „ustaliliśmy szczegóły współpracy, ale nie mamy umowy” lub klienci pytają mnie „czemu w Polsce umowa ustna nie obowiązuje?”. Otóż obowiązuje, ma się dobrze i praktyka biznesowa całkiem ją lubi. Co więcej, często nieświadomie korzysta z tej formy, nie zastanawiając się nad konsekwencjami prawnymi. Dzisiaj na tapet bierzemy umowę w formie ustnej.
Czy umowa ustna jest wiążąca?
Co do zasady, tak, chociaż to będzie zależało od rodzaju umowy i formy w jakiej powinna być zawarta. O tym, jakie są kodeksowe formy czynności prawnych dowiesz się z tego wpisu. Z kolei, tutaj dowiesz się jakie umowy dla swojej ważności wymagają szczególnej formy.
Przechodząc do rzeczy, w większości przypadków umowa w formie ustnej będzie ważna. Jeżeli zadzwonisz do stolarza i poprosisz o wykonanie mebli do biura, to zawarłeś umowę o dzieło. Jeżeli zlecisz firmie marketingowej prowadzenie swoich social mediów, to najpewniej zawarłeś umowę zlecenia. Jakie to ma znaczenie? Takie, że od typu umowy jaką zawarłeś będzie zależało jakie reguły kodeksowe stosujemy, czyli jakie są uprawnienia i obowiązki obydwu stron, jakie mamy możliwości związane z rozwiązaniem umowy. Jak w takim razie rozpoznać jaka to umowa? Dzięki essentialia negotii, czyli elementom przedmiotowo istotnym. Każdy kodeksowy rodzaj umowy ma elementy, które ją charakteryzują np. najem istnieje wtedy kiedy co najmniej dwie osoby umówią się, że jedna z nich będzie korzystać z danej rzeczy, a druga będzie płacić umówiony czynsz.
Jakie są ograniczenia związane z umową ustną?
Zawarcie umowy w formie ustnej w niektórych przypadkach może skutkować ograniczeniami dowodowymi. To będzie zależało od tego czy forma pisemna, dokumentowa lub elektroniczna została zastrzeżona dla celów dowodowych. Takie zastrzeżenie może wynika wprost z kodeksu np. umowa pożyczki powyżej 1000 zł wymaga formy dokumentowej. W przypadku, gdy forma pisemna, dokumentowa lub elektroniczna zastrzeżona jest dla celów dowodowych, to dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na okoliczność zawarcia umowy może być niedopuszczalny. To ograniczenie będzie zależało od tego kto jest stroną umowy:
- umowa między osobami fizycznymi
Co do zasady, w tym przypadku dowód z zeznań świadków lub przesłuchania stron będzie niedopuszczalny, chyba że obie strony wyrażą zgodę na taki dowód lub fakt dokonania czynności będzie uprawdopodobniony za pomocą dokumentu np. mailami.
- umowa między konsumentem a przedsiębiorcą
W tym przypadku możliwe jest powołanie ww. dowodu, jeżeli zażąda tego konsument lub obie strony wyrażą na to zgodę lub fakt dokonania czynności zostanie uprawdopodobniony za pomocą dokumentu np. fakturą.
- umowa między przedsiębiorcami
Między przedsiębiorcami nie stosuje się takiego ograniczenia dowodowego.
Jak udowodnić zawarcie umowy ustnej w sądzie?
Jeżeli nie mają zastosowania ograniczenia, o których wspominałam powyżej, to w zasadzie można udowodnić zawarcie umowy wszelkimi środkami dowodowymi. Niemniej jeżeli dysponujemy wyłącznie tzw. osobowymi środkami dowodowymi np. przesłuchanie stron, to ich wartość dowodowa może być niska. Dlatego zawsze zalecam potwierdzać wszelkie ustne ustalenia mailowo lub za pomocą smsów. Te środki dowodowe mogą być decydujące, gdy druga strona będzie kwestionować wzajemne ustalenia. Warto również posiłkować się świadkami.
***
Umowa ustna zdecydowanie przyspiesza współpracę i ułatwia kontakt. Dodatkowo umowa ustna również jest regulowana przepisami kodeksu cywilnego. Niemniej forma pisemna zawsze będzie wskazana, gdy chcemy zmodyfikować kodeksowe reguły np. rozszerzyć lub ograniczyć zakres odpowiedzialności. Jak również, wtedy gdy wartość umowy z naszego punktu widzenia jest znaczna.
Podstawa prawna:
art. 74, 720 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.)