Czy widzisz różnicę między wypowiedzeniem, odstąpieniem a rozwiązaniem umowy? Jeżeli nie, to na pocieszenie powiem Ci, że większość osób też jej nie widzi. Co więcej, wiele osób używa tych słów zamiennie.  W języku prawnym użycie każdego z tych pojęć wywołuje określone skutki prawne, które diametralnie różnią się od siebie. W dzisiejszym wpisie dowiesz się jaka jest różnica między wypowiedzeniem, odstąpieniem i rozwiązaniem umowy.

Jak zakończyć umowę?

Zacznijmy od tego, że wypowiedzenie, odstąpienie i rozwiązanie umowy zmierzają do tego samego, czyli zakończenia umowy. I to w zasadzie będzie na tyle podobieństw. Więcej jest różnic, ponieważ nie tylko różnią się samą konstrukcją, ale również skutkami prawnymi.

Najmniej sformalizowane jest rozwiązanie umowy, które zakłada współdziałanie stron. Obie strony dochodzą do wniosku, że chcą rozwiązać umowę i podpisują porozumienie o jej rozwiązaniu. To oznacza, że umowa przestaje ich obowiązywać w dacie wskazanej w samym porozumieniu.

Innym sposobem zakończenia umowy jest jej wypowiedzenie. Jest to jednostronne oświadczenie złożone drugiej stronie w celu zakończenia umowy. Umowa przestaje obowiązywać z upływem okresu wypowiedzenia.

Najdalsze skutki wywołuje odstąpienie od umowy. Również jest to jednostronne oświadczenie złożonej drugiej stronie, ale wywołuje inne skutki od wypowiedzenia. W przypadku odstąpienia umowa traktowana jest tak, jakby nigdy nie została zawarta, to oznacza, że strony powinny sobie wszystko wzajemnie zwrócić.

Jak wypowiedzieć umowę?

Na samym początku sprawdź czy w ogóle możesz wypowiedzieć swoją umowę. Są kategorie umów, których co do zasady nie można wypowiedzieć np. umowa najmu na czas określony. Żeby wypowiedzieć umowę wystarczy, że złożysz drugiej stronie oświadczenie o wypowiedzeniu. Pamiętaj również, aby zachować odpowiednią formę (o różnych formach prawnych dowiesz się z tego wpisu). Po pierwsze, zwróć uwagę czy Twoja umowa przewiduje w jakiej formie wypowiedzieć umowę (np. forma pisemna). Jeżeli Twoja umowa milczy w tym zakresie, to co zastosowanie będą miały przepisy ogólne. Tym samym, w przypadku umów w formie pisemnej, dokumentowej lub elektronicznej możesz wypowiedzieć umowę zachowując formę dokumentową (np. mail). W przypadku umów z datą pewną, podpisem notarialnie poświadczonym lub w formie aktu notarialnego, aby wypowiedzieć umowę musisz zachować formę pisemną.

Na koniec najważniejsze, wypowiedzenie umowy nie wymaga dla swej skuteczności potwierdzenia przez drugą stronę. Wystarczy, że wyślesz oświadczenie do drugiej strony w taki sposób, że będzie miała możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia.

Jak odstąpić od umowy?

To w jaki sposób będzie wyglądało odstąpienie od umowy zależy od podstawy prawnej odstąpienia. Możliwe jest, że będziesz odstępować od umowy na podstawie ogólnych przepisów np. w przypadku zakupów przez Internet, wpłaty zadatku lub zwłoki wykonawcy w realizacji dzieła. Dlatego zwróć uwagę czy odstąpienie na takiej podstawie przewiduje jakiś termin lub akty staranności, które musisz spełnić przed odstąpieniem. Możliwe jest również, że będziesz odstępować od umowy na podstawie samej umowy, która przewiduje taką możliwość. W tym drugim przypadku zwróć uwagę w jakim terminie możesz wykonać prawo odstąpienia. Jeżeli czytałeś już mojego bloga, to pewnie zauważyłeś, że często powtarzam jak mantrę, że w przypadku umownego prawa odstąpienia, bardzo ważna jest poprawna konstrukcja tego postanowienia w umowie. Niewłaściwa konstrukcja może pozbawić cię możliwości odstąpienia od umowy. Dlatego pamiętaj, że poprawnie sformułowana klauzula odstąpienia powinna przewidywać termin w czasie, którego można zrealizować to prawo. W przypadku braku takiego terminu, klauzula odstąpienia od umowy może zostać uznana za nieważną.

Aby odstąpić od umowy wystarczy, że wyślesz oświadczenie o odstąpieniu do drugiej strony. Tak jak w przypadku wypowiedzenia zwróć uwagę na formę oświadczenia. Najpierw sprawdź czy Twoja umowa określa konkretną formę. Jak nie, to zastosowanie będą miały przepisy ogólne, tak jak przy wypowiedzeniu.

Jakie to wszystko ma znaczenie? Konsekwencje wypowiedzenia lub odstąpienia od umowy

Główna różnica między wypowiedzeniem umowy a odstąpieniem od niej dotyczy skutków prawnych. Wypowiedzenie powoduje skutki na przyszłość, natomiast odstąpienie od umowy działa z mocą wsteczną. Bardziej obrazowo odstąpienie od umowy można porównać do przycisku „przewijania”. Po odstąpieniu od umowy umowa traktowana jest jakby nigdy nie została zawarta. Dlatego jeżeli strony cokolwiek sobie świadczyły, to powinny dokonać zwrotu.

Ma to również przełożenie na możliwość powoływania się na samą umowę po jej wypowiedzeniu lub odstąpieniu. W przypadku wypowiedzenia stron już nie łączy umowy, ale to nie oznacza, że nigdy nie obowiązywała. Dlatego strony nawet po rozwiązaniu umowy mogą się na nią powoływać np. w zakresie roszczeń związanych z wykonaniem umowy. Z kolei, w przypadku odstąpienia od umowy, traktuje się umowę w taki sposób jakby nie istniała, co oznacza, że możliwość powoływania się na umowę jest ograniczona.

***

Jeżeli chcesz poznać więcej terminów prawnych kluczowych dla konstruowania umów, to sprawdź te wpisy

Podstawy prawne:

art. 77, 395, 673 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.);