To ostatnia część poświęcona tematowi przedawnienia roszczeń na gruncie prawa cywilnego. Z pierwszej części dowiesz się m.in. czym jest przedawnienie oraz jak określić jego początek i koniec. Z drugiej części dowiesz się jak liczyć termin przedawnienia po nowelizacji, która weszła w życie 9 lipca 2018 roku, a także sprawdzisz obecnie obowiązujące terminy. W dzisiejszym wpisie, opiszę ostatnią rzecz, która jest dla Ciebie istotna pod kątem przedawnienia – przerwanie jego biegu. Ma to szczególnie znaczenie, gdy chcesz zyskać więcej czasu na dochodzenie swojego roszczenia. Ponadto, gdy zbliżasz się do końca terminu i zastanawiasz się co zrobić. Dla lepszego zobrazowania tego tematu poniżej przygotowałam pomocną infografikę.

Co przerywa bieg przedawnienia?

Istnieją 3 sytuacje, które prowadzą do przerwania biegu przedawnienia.

• Podjęcie czynności bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia

Zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 kodeksu cywilnego bieg przedawnienia przerywa każda czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.

Przykładem takich czynności są m.in.: wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, powództwo o świadczenie. W niektórych przypadkach wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego, a także wniosek o wszczęcie postępowania zabezpieczającego, jeżeli poprzedza powództwo, czy też wniosek o wszczęcie egzekucji.

Do skutecznego przerwania przedawnienia niezbędne jest właściwe skonkretyzowanie zarówno osoby zobowiązanej (dłużnika), jak również samego roszczenia. Sam skutek nie ma znaczenia np. czy strony się dogadały, zawarły ugodę. Ważne jest, aby czynność sama w sobie była skuteczna. Z tego względu pozew zwrócony ze względu na braki formalne, cofnięty lub odrzucony, może uniemożliwiać przerwanie przedawnienia.

Przykład: Jan Nowak sprzedał swojemu długoletniemu klientowi – Tomaszowi Kowalskiemu produkty o łącznej wartości 50.000,00 zł. Tomasz Kowalski uregulował wyłącznie w połowie fakturę i przestał odbierać telefon. Jan Nowak nie chciał, aby jego roszczenie uległo przedawnieniu, ale równocześnie istotne było dla niego ograniczenie dodatkowych kosztów. Z tego względu, przed upływem 2-letniego okresu przedawnienia, Jan Nowak wystąpił do sądu wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej. Tomasz Kowalski nie stawił się na posiedzeniu. Mimo, że do zawarcia ugody nie doszło, to działanie Jana Nowaka skutecznie przerwało bieg przedawnienia. Przy okazji Jan Nowak poniósł znaczne niższe koszty, niż w przypadku wytoczenia powództwa.

•  Uznanie roszczenia

Po drugie, bieg przedawnienia może zostać przerwany przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje. Innymi słowy uznaniem roszczenia jest każdy przypadek wyraźnego oświadczenia woli lub też innego jednoznacznego zachowania się dłużnika wobec wierzyciela, z którego wynika, że dłużnik uważa roszczenie za istniejące (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2003 r. sygn. akt I CKN 11/01). Z reguły uznanie roszczenia przybierze formę pisemnej umowy, ugody, bądź porozumienia. Jednak nie wykluczone, że będzie miało formę jednostronnego oświadczenia dłużnika. Istotne jest, aby roszczenie było precyzyjnie określone. Dodatkowym plusem pisemnego uznania roszczenia przez dłużnika jest możliwość skierowania sprawy do postępowania nakazowego,  gdy dłużnik nie zapłaci w terminie. Ten tryb postępowania jest szybszy i tańszy od zwykłego postępowania.

Możliwa jest również sytuacja, gdy dłużnik nie oświadcza wprost, że uznaje roszczenie, ale jego zachowanie może na to wskazywać. Przykładowo spłaca częściowo fakturę, zwraca się o przesunięcie terminu zapłaty lub o rozłożenie na raty. Takie sytuacje nazywane są uznaniem niewłaściwym i również mogą prowadzić do przerwania biegu przedawnienia.

Przykład: Jan Nowak wystawił fakturę sprzedażową innemu kontrahentowi, który go zapewniał, że zapłaci. Dodatkowo w korespondencji mailowej prosił o przesunięcie terminu zapłaty i zapewniał, że w końcu ureguluje należność. Po upływie 2 lat Jan Nowak skierował sprawę do sądu. W odpowiedzi na pozew kontrahent podniósł zarzut przedawniania. Sąd uznał, że zachowanie kontrahenta m.in. złożone zapewnienia, stanowiło uznanie niewłaściwe. Z tego względu, w ocenie sądu doszło skutecznie do przerwania biegu przedawnienia.

• Wszczęcie mediacji

Ostatnim przypadkiem jest wszczęcie mediacji. Do wszczęcia mediacji dochodzi w skutek doręczenia mediatorowi wniosku o wszczęcie mediacji z załączonym odpisem dla drugiej strony. Możliwe są sytuacje, że do mediacji nie dojdzie. Po pierwsze, gdy stały mediator w terminie tygodnia od dnia doręczenia mu wniosku odmówi przeprowadzenia mediacji. Ponadto, gdy strony zawarły umowę o mediację, w której wskazano jako mediatora osobę niebędącą stałym mediatorem, a osoba ta, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku odmówi przeprowadzenia mediacji. Kolejnym przypadkiem jest sytuacja, gdy strony zawarły umowę o mediację bez wskazania mediatora i osoba, do której zwróciły się o przeprowadzenia mediacji, w terminie 1 tygodnia nie wyrazi zgody. Ostatnią sytuacją jest przypadek, gdy strony nie zawarły umowy o mediację, a druga strona nie wyrazi zgody na mediację.

Jakie są skutki przerwania przedawnienia?

Po przerwaniu przedawnienia, biegnie ono na nowo. Oznacza to, że od początku rozpoczynamy liczenie terminu przedawnienia. Jednak w przypadku podjęcia czynności w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.

Czy można powtarzać czynności przerywające bieg przedawnienia?

Co do zasady tak. Nie ma przepisów, które by tego zabraniały. Jednak w niektórych sytuacjach może to być ocenione negatywnie przez sąd, a w konsekwencji zarzut przedawnienia zostanie uwzględniony. Jak wynika z poglądów wyrażonych w orzecznictwie „celem przerwania biegu przedawnienia nie jest umożliwienie wierzycielowi przedłużania w nieskończoność terminów przedawnienia i odsuwania w czasie decyzji o wystąpieniu z właściwym powództwem” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 stycznia 2014 r., sygn. akt I ACa 1194/13). Z tego względu, w niektórych przypadkach działania wierzyciela mogą zostać ocenione jako nadużycie prawa.

***

Tym wpisem kończę cykl wpisów dotyczących przedawnienia. Jeżeli masz jakieś wątpliwości związane z Twoją sprawą, koniecznie skonsultuj ją z prawnikiem. Pamiętaj, że każda sprawa jest indywidualna i wymaga odrębnej oceny.