W poprzednim wpisie przedstawiłam Ci m.in. czym jest przedawnienie, co nie ulega przedawnieniu, kiedy przedawnienie rozpoczyna swój bieg oraz kiedy się kończy. W tym wpisie skupię się na ostatniej nowelizacji kodeksu cywilnego w zakresie terminów przedawnienia. Dowiesz się m.in. w jaki sposób liczyć termin przedawnienia roszczeń powstałych przed 9 lipca 2018 roku*. Na końcu znajdziesz obecnie obowiązujące terminy przedawnienia.

Jakie przepisy stosować do roszczeń powstałych po 9 lipca 2018 roku?

Dnia 9 lipca 2018 roku weszła w życie ustawa*, która znowelizowała przepisy dotyczące przedawnienia. Do roszczeń powstałych po tej dacie stosujemy znowelizowane przepisy. Z tego względu, termin przedawnienia obliczamy wyłącznie na podstawie nowych zasad. W ramach przypomnienia:

  • zmianie uległy ogólne terminy przedawnienia – obecnie wynoszą 3 i 6 lat, a nie jak dotychczas 3 i 10 lat (art. 118 k.c.)
  • zmianie uległy terminy przedawnienia roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju, orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenia stwierdzone ugodą sądową, ugodą przed sądem polubownym lub zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd – obecnie wynoszą 6 lat i 3 lata (w odniesieniu do świadczeń okresowych), a nie jak dotychczas 10 lat (art. 125 k.c.)
  • zmianie uległ sposób obliczania końca biegu przedawnienia – obecnie w przypadku roszczeń, których termin przedawnienia wynosi co najmniej 2 lata, przedawnienie kończy swój bieg na koniec roku kalendarzowego.

Jakie przepisy stosować do roszczeń powstałych przed 9 lipca 2018 roku?

Do roszczeń powstałych przed 9 lipca 2018 roku, które nie uległy jeszcze przedawnieniu, co do zasady stosujemy nowe przepisy. Co ważne, istnieją wyjątki od tej zasady, które są uregulowane w tzw. przepisach przejściowych (art. 5 ust. 1 – 4 ustawy). Obecnie dla prawidłowego określenia terminu przedawnienia, należy rozważyć czy zachodzi, któryś z opisanych niżej przypadków.

Pierwszy wyjątek, to sytuacja, gdy według nowych przepisów termin przedawnienia roszczenia jest krótszy niż według dotychczasowych. W takiej sytuacji bieg przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie ustawy tj. 9 lipca 2018 roku. Będzie to miało m.in. zastosowanie do ogólnych terminów przedawnienia, które uległy skróceniu z 10 lat do obecnie 6 lat.

Przykład:

Jan Kowalski w sierpniu 2016 roku wygrał w sądzie sprawę o zapłatę odszkodowania. Powyższy wyrok uprawomocnił się we wrześniu 2016 roku, ale Jan Kowalski wstrzymał się ze skierowaniem sprawy do egzekucji. Przed nowelizacją, jeżeli roszczenie zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem to przedawnienie wynosiło 10 lat. Po nowelizacji termin ten jest krótszy i wynosi 6 lat. Z tego względu, roszczenie Jana Kowalskiego rozpocznie bieg 9 lipca 2018 roku i ulegnie przedawnieniu 31 grudnia 2024 roku.

 

Drugi wyjątek, to sytuacja gdy na podstawie dotychczasowych przepisów bieg przedawnienia zakończyłby się wcześniej niż na podstawie nowych. W takiej sytuacji, przedawnienie następuje z upływem wcześniejszego terminu. W tym przypadku należy obliczyć termin przedawnienia według starych i nowych zasad, a następnie je porównać. Jeżeli przedawnienie obliczone według starych zasad przypada wcześniej, to roszczenie ulega przedawnieniu według starych przepisów.

Przykład:

Jan Kowalski posiada również inny prawomocny wyrok z maja 2012 roku, który również nie został skierowany do komornika. Według starych przepisów roszczenie uległoby 10 -letniemu przedawnieniu w maju 2022 roku. Z kolei, według nowych przepisów (6-letni termin) w dniu 31 grudnia 2024 roku. Z porównania wynika, że roszczenie szybciej ulegnie przedawnieniu na podstawie starych przepisów, a zatem należy zastosować ten wcześniejszy termin. W konsekwencji roszczenie ulegnie przedawnieniu w maju 2022 roku.

 

Ostatni wyjątek dotyczy roszczeń konsumentów przeciwko przedsiębiorcom. Jeżeli roszczenie powstało przed 9 lipca 2018 roku i nie były jeszcze przedawnione według terminów wskazanych w art. 118 i art. 125 § 1 k.c., to stosujemy dotychczasowe przepisy.

Przykład:

15 lipca 2017 roku Jan Nowak będący konsumentem odstąpił od umowy sprzedaży z przedsiębiorcą i zażądał zwrotu zapłaconej kwoty. Dotychczas przedsiębiorca nie zwrócił konsumentowi pieniędzy. W tym przypadku roszczenie konsumenta powstało przed wejściem w życie nowelizacji i do tego czasu było nieprzedawnione. Z tego względu, zastosowanie będą miały dotychczasowe przepisy. W konsekwencji roszczenie konsumenta ulegnie przedawnieniu 15 lipca 2027 roku.

Jakie są obecnie obowiązujące terminy przedawnienia?

Poniżej obecnie obowiązujące terminy przedawnienia na gruncie kodeksu cywilnego.

6 miesięcy
  • roszczenie sprzedawcy wobec poprzedniego sprzedawcy o naprawienie szkody w związku z wykonaniem uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy przez konsumenta.
  • roszczenie pożyczkobiorcy o wydanie przedmiotu pożyczki.
  • żądanie naprawienia szkody wynikłej z utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu lub podobnego zakładu.
1 rok
  • roszczenie właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości. Ponadto roszczenia o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy. To samo dotyczy roszczeń samoistnego posiadacza przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów na rzecz.
  • roszczenie właściciela przeciwko użytkownikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy. Ponadto o zwrot nakładów na rzecz, jak również roszczenie użytkownika przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów.
  • roszczenie zastawcy przeciwko zastawnikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy. Ponadto roszczenie zastawnika przeciwko zastawcy o zwrot nakładów na rzecz.
  • roszczenia z umowy przedwstępnej.
  • wynikające z przepisów o cenie sztywnej, maksymalnej, minimalnej lub wynikowej roszczenie sprzedawcy o dopłatę różnicy ceny. Ponadto roszczenie kupującego o zwrot tej różnicy.
  • roszczenie wynajmującego przeciwko najemcy o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy, jak również roszczenia najemcy przeciwko wynajmującemu o zwrot nakładów na rzecz albo o zwrot nadpłaconego czynszu.
  • roszczenie użyczającego przeciwko biorącemu do używania o naprawienie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy, jak również roszczenia biorącego do używania przeciwko użyczającemu o zwrot nakładów na rzecz oraz o naprawienie szkody poniesionej wskutek wad rzeczy.
  • roszczenia z umowy przewozu osób oraz rzeczy, a także roszczenia z umowy spedycji.
  • roszczenia z umowy składu
  • przy umowie przekazu – roszczenie odbiorcy przeciw przekazanemu, które wynika z przyjęcia przekazu.
2 lata
  • roszczenie z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, roszczenia rzemieślników z takiego tytułu oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych.
  • przy umowie kontraktacji – wzajemne roszczenia producenta i kontraktującego.
  • roszczenia wynikające z umowy o dzieło
  • roszczenie ze stosunku rachunku bankowego, ale nie dotyczy roszczeń o zwrot wkładów oszczędnościowych
  • przy umowie zlecenia – roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju. Ponadto roszczenia z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom, a także roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.
  • roszczenia powstałe w zakresie działalności przedsiębiorstw hotelowych z tytułu należności za dostarczone mieszkanie, utrzymanie i usługi oraz z tytułu wydatków poniesionych na rzecz osób, które korzystają z usług takich przedsiębiorstw. Dotyczy to również przedsiębiorstw gastronomicznych.
3 lata
  • ogólny termin przedawnienia dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej
  • roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości, stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd.
  • roszczenie przeciwko wieczystemu użytkownikowi o naprawienie szkód wynikłych z niewłaściwego korzystania z gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków. Ponadto roszczenie wieczystego użytkownika o wynagrodzenie za budynki i urządzenia istniejące w dniu zwrotu użytkowanego gruntu.
  • żądanie naprawienia szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym licząc od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.
  • roszczenie o naprawienie szkody wywołanej przez produkt niebezpieczny
  • roszczenia z umowy ubezpieczenia
5 lat
  • przy sprawach spadkowych – roszczenie z tytułu zapisu. Ponadto roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń. Jak również, roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny.
6 lat
  • ogólny termin przedawnienia
  • roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego. Ponadto, roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd.
20 lat
  • naprawienie szkody powstałej ze zbrodni lub występku

***

Poprawne określenie terminu przedawnienia ma niebagatelne znaczenie dla oceny prawnej sprawy, a w konsekwencji dla jej powodzenia. Wspomniana nowelizacja wprowadziła dodatkowe mechanizmy ochrony. Jednakże w świetle przepisów przejściowych poprawne obliczenie terminu przedawnienia może nastręczać trudności. Dlatego, jeżeli nie masz pewności jak obliczyć termin przedawnienia swojego roszczenia, zachęcam do konsultacji z prawnikiem, który Ci w tym pomoże.

W ostatniej części poświęconej przedawnieniu dowiesz się co przerywa bieg przedawnienia i jakie są tego skutki.

 

*data wejścia w życie ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2018 poz. 1104), która znowelizowała przepisy dotyczące przedawnienia